Zwanger? Deze rechten en plichten heb je op je werk

Zwanger? Gefeliciteerd! Genoeg reden om met je hoofd in de wolken te lopen. Maar er zijn ook wat praktische dingen te regelen. Welke rechten en plichten heb je op je werk als je zwanger bent? Wij vertellen het je!

In veel gevallen kun je gewoon vrolijk doorgaan met werken zoals je gewend was, maar bij sommige beroepen is het belangrijk om op tijd aan de bel te trekken. Wellicht zijn er aanpassingen nodig om op een verantwoordelijke manier je werk te kunnen blijven doen?

Op je werk vertellen dat je zwanger bent

Het begint natuurlijk allemaal met de aankondiging van je zwangerschap. Wanneer vertel je het aan je leidinggevende en collega’s? Het kan fijn zijn om dit al vrij snel te doen, omdat je bijvoorbeeld veel last hebt van kwaaltjes en je daardoor je werk niet goed kunt uitvoeren. Of je buikje groeit heel snel, waardoor zelfs wijde kleding na een paar weken al niet meer kan verhullen dat je toch echt zwanger bent!

Wettelijk ben je verplicht om uiterlijk drie weken voordat je zwangerschapsverlof ingaat op je werk te vertellen dat je zwanger bent. Het is dus een persoonlijke keuze om het eerder te doen, maar voor je werkgever is dit ook wel zo prettig (en wel zo netjes…). Zo hebben ze ruim de tijd om een vervanger voor je te vinden en alleen dan heb je recht op extra bescherming tijdens je zwangerschap.

Zwangerschapsverklaring

Om een zwangerschapsuitkering aan te vragen voor als je met verlof gaat, heeft je werkgever een zwangerschapsverklaring van je nodig. Deze moet jij regelen en kun je aanvragen bij je verloskundige. Daarop staan je persoonlijke gegevens, wordt bevestigd dat je zwanger bent en wat je vermoedelijke bevallingsdatum is.

Aanpassing werk bij zwangerschap

Als je zwanger bent of borstvoeding geeft, moet je veilig en gezond kunnen werken. Zelf heb je ook de verantwoordelijkheid dat je voorzichtig moet zijn. Dit geldt dan bijvoorbeeld bij lichamelijk zwaar werk, stress, werk met chemische stoffen of straling en werk waarbij er een risico op infectie is.

Rechten tijdens je zwangerschap

Als dat nodig is, is je werkgever verplicht om je werk zo te organiseren dat er geen risico’s en schadelijke gevolgen zijn voor de zwangerschap, je ongeboren kindje en jijzelf. Tijdens de hele zwangerschap moet je bukken, hurken en knielen zo veel mogelijk zien te voorkomen. Daarnaast heb je de volgende rechten:

• Je mag vier weken vóór en zes weken ná de bevalling niet werken.
• Tijdens je zwangerschap en tot zes maanden na je bevalling mag je max. 10 uur per dienst werken. In een periode van vier weken mag je gemiddeld max. 50 uur per week werken en in een periode van zestien weken gemiddeld max. 45 uur per week.
• Je werkgever mag je niet verplichten om ‘s nachts te werken (tenzij hij kan aantonen dat dit redelijkerwijs niet van hem gevraagd kan worden).
• Je hebt recht op doorbetaalde zwangerschapsonderzoeken. Je mag dus onder werktijd voor controle naar je verloskundige of gynaecoloog.

Aanpassing werktijden

Als het nodig is, kunnen ook je werk- en rusttijden worden aangepast aan je zwangerschap. Het is belangrijk om alles in overleg met je werkgever te doen, maar dit zijn in principe je rechten:

• regelmatige werktijden en rusttijden
• extra pauzes (max. 1/8 deel van je werktijd)
• een geschikte, afsluitbare ruimte om te rusten (met bed of rustbank)
• geen onregelmatig werk, overwerk en nachtdiensten

Je hebt hier tot zes maanden na de bevalling recht op (met uitzondering van de onderzoeken).

LEES OOK: Alles wat je moet weten over zwangerschapsverlof

 Ontslag bij zwangerschap

Je mag niet ontslagen worden als je zwanger bent. Ook niet als je werkgever denkt dat je zwanger wil worden. Daarnaast ben je ook veilig tijdens:

• je zwangerschapsverlof
• je bevallingsverlof
• de eerste zes weken na je bevallingsverlof
• arbeidsongeschiktheid door je zwangerschap of bevalling
• de eerste zes weken na deze arbeidsongeschiktheid

Als je in deze situaties tóch ontslagen wordt, kun je naar de rechter stappen. Daar kun je binnen twee maanden het verzoek neerleggen om het ontslag terug te draaien. Als je dat niet wilt, kun je ook een financiële vergoeding aanvragen bij de kantonrechter.

Tijdelijk contract

Wanneer je een tijdelijk contract hebt dat afloopt tijdens je zwangerschap, dan hoeft je werkgever die niet te verlengen. De zwangerschap mag echter niet de reden zijn van het niet verlengen van je contract. Daarmee maakt je werkgever zich schuldig aan discriminatie, omdat hij onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen.

Zwangerschapsdiscriminatie

Veel vrouwen krijgen te maken met zwangerschapsdiscriminatie, soms met het verliezen van hun baan als gevolg. Wettelijk is zwangerschapsdiscriminatie verboden; zwangere vrouwen hebben recht op gelijke behandeling. Als je het gevoel hebt dat je hier slachtoffer van bent geworden, kun je dit melden bij het College voor de Rechten van de Mens.

Wél ontslag tijdens zwangerschap

In speciale gevallen is het wel toegestaan om je te ontslaan. Als de werkzaamheden van het bedrijf of jouw afdeling ophouden bijvoorbeeld. Of als jij je ernstig misdraagt, bijvoorbeeld fraude pleegt of gewelddadig bent. Zwanger of niet, dan vlieg je eruit!

LEES OOK: Borstvoeding en werk - wat kun je verwachten?

Kolven op het werk

Als je na je bevallingsverlof weer aan het werk gaat, heb je de eerste negen maanden van het eerste levensjaar van je kindje het recht om te voeden of kolven onder werktijd als je nog borstvoeding geeft. Vaak ben je niet in de gelegenheid om naar je kind te gaan of je kind bij jou op je werk te krijgen, dus komt het erop neer dat je je kolfapparaat uit je tas mag toveren.

Je werkgever moet een geschikte ruimte ter beschikking stellen die af te sluiten is, zodat je privacy hebt. Het kolven mag maximaal een kwart van je werktijd (per dienst) duren. De tijdstippen en duur van je kolfsessies plan je in overleg met je leidinggevende in. De tijd die je hieraan kwijt bent, geldt als werktijd en wordt dus doorbetaald.

Bronnen: rijksoverheid.nl, mensenrechten.nl, deverloskundige.nl, rivm.nl, fnv.nl