Kolven: alles wat je moet weten!

Als je borstvoeding geeft aan je newborn en dat ook na je zwangerschaps- en bevallingsverlof wil blijven doen, zul je moeten kolven. Je kunt meestal niet (meer) áltijd bij je baby in de buurt zijn. Om je kleintje toch moedermelk te kunnen geven, kun je met kolven een voorraadje aanleggen. Hoe werkt kolven precies? Wij vertellen je er alles over!

Als je baby om welke reden dan ook niet bij jou aan de borst kan drinken of als je even niet bij je baby in de buurt bent, maar hem wel moedermelk wil geven, is kolven een goede oplossing. Op die manier kan je baby nog steeds profiteren van alle voordelen van moedermelk.

Voor dit artikel raadpleegden we Astrid Smeets, expert op het gebied van borstvoeding bij Philips! We vertellen je samen alle ins & outs over kolven.

Wat is kolven?

Kolven is dat je de moedermelk met een kolfapparaat of met de hand uit je borsten haalt, in plaats van dat je baby het uit je borsten drinkt. Op die manier kun je de moedermelk met de fles geven en/of bewaren voor een later tijdstip.

Redenen om te kolven

Er zijn verschillende redenen om moedermelk af te kolven. De meest voorkomende zijn:

Weer aan het werk

Je zwangerschaps- en bevallingsverlof zit erop, je gaat weer aan het werk. Maar de borstvoeding loopt nog zo lekker, dat je daar eigenlijk niet mee wil stoppen. Dan kun je ervoor kiezen om te gaan kolven. Je hebt er recht op om dit onder werktijd te doen. Zo houd je je productie goed op gang en kun je thuis weer verder gaan met borstvoeding geven.

Melkvoorraadje aanleggen

Er komen vast momenten waarop je geen borstvoeding kunt geven. Bijvoorbeeld als je een avondje uit gaat of je baby bij de opvang is en jij aan het werk bent. Door te kolven kun je een voorraadje moedermelk aanleggen voor dat soort situaties. 

Melkproductie stimuleren

Wanneer de melkproductie te wensen overlaat of niet zo goed op gang komt, kun je vaker kolven om deze te stimuleren. Moedermelk werkt volgens het principe 'hoe meer vraag, des te meer aanbod'.

LEES OOK: Borstvoeding stimuleren

Pijnlijke borsten verlichten

Om je pijnlijke borsten te verlichten, kun je je baby aanleggen. Als je baby echter niet in de buurt is of nog slaapt, kan kolven verlichting brengen. Wanneer je borsten heel strak staan en je baby daardoor minder goed aanhapt, kan even kolven ook helpen. 

Rust in je huis en gezin

Als je borstvoeding geeft aan je baby, ben jij de enige die dat voor hem of haar kan doen. Dat is meestal heel fijn, maar soms ook best lastig. Als je wat moedermelk afkolft, kan je partner je baby ook eens een flesje geven. (Kun jij mooi wat extra slapen...)

Prematuur kindje

Te vroeg geboren kindjes hebben vaak nog niet de kracht om zelfstandig aan de borst te drinken. Moedermelk barst echter wel van de belangrijke voedingsstoffen die premature baby’s hard nodig hebben. Door te kolven en de melk vervolgens met bijvoorbeeld een cupje te geven, kunnen ze daar toch van profiteren!

LEES OOK: Cupfeeding - wat is het & hoe werkt het?

Hoe werkt kolven?

Bij kolven geldt hetzelfde principe als bij het borstvoeding geven. Hoe leger en hoe vaker de borst wordt gekolfd, hoe groter de melkaanmaak. Als je vaak genoeg en voldoende melk afkolft, zorgt dat er dus voor dat je weer genoeg melk hebt bij de volgende voeding.

Kolven kun je doen met een kolfapparaat of met de hand. Beide technieken vereisen wat handigheid, dus het is niet gek als het even duurt voordat je het helemaal onder de knie hebt en het kolven loopt zoals je zou willen.

De toeschietreflex

Een heel belangrijk aspect bij het kolven is de toeschietreflex. Dit is een soort mechanisme waarmee de moedermelk vanuit de melkkliertjes in je borsten richting de tepel gestuwd wordt, zodat je kindje die kan drinken. Het hormoon oxytocine heeft hier een groot aandeel in. 

Normaal gesproken wekt de baby deze toeschietreflex bij jou op wanneer je hem aanlegt en hij aan je tepel begint te zuigen. Dan wordt er namelijk oxytocine aangemaakt. Maar als je kolft zonder dat je kindje in de buurt is, moet je dit zelf voor elkaar zien te krijgen. Dat vergt soms wat oefening. Om de reflex te stimuleren, kun je het volgende proberen:

• een rustige omgeving opzoeken of creëren
• ontspanningsoefeningen doen
• warme compressen op je borst leggen 
• borstmassage
• foto's en video's van je baby bekijken (vooral met geluidjes van je kindje)

Kolven met de hand

Misschien weten niet alle moeders dit, maar kolven kan ook met de hand. Met een bepaalde masserende techniek kun je met je vingertoppen de moedermelk uit je borsten duwen. Het voordeel hiervan is dat je niets anders nodig hebt dan een flesje of kommetje om de melk in op te vangen. Ook heeft het huid-op-huidcontact (jouw vingers op je borsten) een positief effect op het toeschieten van de melk.

Als je deze techniek onder de knie hebt, kun je ook altijd en overal even de druk en spanning van je borsten afkolven. Handig!

Kolven met een kolfapparaat

De meeste moeders kiezen ervoor om te kolven met een kolfapparaat. Dat is toch wel een stuk makkelijker dan met de hand en het gaat ook een stuk sneller.

Soorten kolven

Er zijn verschillende soorten kolven op de markt. Eén van de bekendste merken is Philips Avent, die drie kolven in het assortiment hebben:

• Handkolf (niet elektrisch)

  Deze kolf bedien je met de hand. Je neemt ‘m makkelijk overal mee naartoe en je hebt dus geen stroom nodig. De handkolf is vooral handig om zo nu en dan een keertje te gebruiken, bijvoorbeeld om alleen even de druk eraf te kolven.

• (Oplaadbare) enkele elektrische borstkolf

  Met de super stille (en dus discrete) enkele elektrische borstkolf kun je één borst tegelijk kolven. Groot voordeel is dat deze in twee varianten te koop is: met snoer of op batterijen. Zo kolf je waar en wanneer je maar wilt!

• Dubbele elektrische borstkolf

  De dubbele elektrische borstkolf van Philips is wel echt een topper onder de borstkolven. Niet alleen is hij stil en discreet, ook kun je hiermee twee borsten tegelijk afkolven. Daardoor gaat het kolven twee keer zo snel en heb je meer tijd voor andere dingen! Enige nadeel: hij is wel wat duurder in aanschaf.

De keuze voor de soort kolf is natuurlijk heel persoonlijk en afhankelijk van jouw situatie. Wil je zo min mogelijk tijd kwijt zijn aan kolven en heb je wat geld te besteden, dan is de dubbele elektrische borstkolf ideaal.

Natural Motion Technology

De gloednieuwe kolfapparaten van Philips zijn onlangs gelanceerd. Met de nieuwe 'natural motion technology' wordt het drinkproces van een baby nagebootst. Dit betekent dat deze kolven op dezelfde manier de borst en tepel stimuleren als een baby doet, wat zorgt voor een snellere melkstroom. Zo kolf je meer melk in minder tijd!

Bovendien hebben alle kolven van Philips een nieuw zacht en flexibel borstschild dat geschikt is voor alle maten. Of je nu grote of kleine borsten hebt; dit schild past zich aan en past bij 99,98% van de moeders. Nog een voordeel: de tijd totdat de melk begint te stromen, is met de nieuwe kolven slechts 50 seconden (waar dat met oudere pompen soms wel 3 minuten duurt!).

Wat heb je allemaal nodig om te kolven?

Als je wil gaan kolven, heb je een aantal dingen nodig. Dit is je boodschappenlijst:

• kolfapparaat
• iets om de melk in te bewaren: flesjes, zakjes of bewaarcupjes
• borstschild(en) - die zit(ten) al bij de kolf, maar wellicht is het handig om er 1 of 2 extra te hebben
• compressen die je warm of koud kunt gebruiken
• borstcompressen voor in je beha, voor als je bang bent dat je tepels gaan lekken

Zo moet je kolven: stap voor stap

Het afkolven van moedermelk doe je via een aantal stappen. Wanneer je deze volgorde aanhoudt, lukt het je vast en zeker:

1. Was je handen

   Hygiëne is heel belangrijk, ook bij het geven van borstvoeding en kolven!

2. Zet de kolf goed op je borst

   Belangrijk is dat het borstschild van je kolf goed past op jouw borst. Bij de nieuwe kolfapparaten van Philips hoef je je daar geen zorgen om te maken; deze zachte siliconen kussens passen zich aan en zitten bij 99,98% van alle moeders als gegoten!
   
   Je tepel moet in het midden zitten en ruimte hebben om in het borstschild te bewegen. Kolven hoort geen pijn te doen; is dit bij jou wel het geval, raadpleeg dan een lactatiekundige!

3. Start met korte bewegingen

   Je begint het kolfproces met korte, ritmische bewegingen om de melkstroom op gang te brengen. Is dat eenmaal het geval, kun je de kracht en frequentie verlagen, net wat voor jou prettig voelt.

4. Kolf 10-15 minuten per borst

   Een borst is gemiddeld na ongeveer 10 tot 15 minuten wel leeg. Heb je een dubbele borstkolf, dan kun je natuurlijk twee borsten tegelijk leegkolven. Verhoog of verlaag tussendoor eventueel de snelheid en kracht van de pomp voor een optimaal resultaat. Je bent klaar als er 1 à 2 minuten geen melk meer uit je borsten stroomt. 

5. Moedermelk bewaren

   Als je de moedermelk wil bewaren om later aan je kindje te geven, is het belangrijk dat je dit op de juiste manier doet. Hieronder leggen we uit hoe!

6. Maak de kolf schoon

   In het kader van hygiëne én om er lang plezier van te hebben, is het ook belangrijk dat je de kolf goed schoonmaakt. Hoe je dit moet doen, verschilt per kolf. Lees daarom goed de bijsluiter.

Afgekolfde moedermelk bewaren

Het is belangrijk om moedermelk koel te bewaren, om ongewenste groei van bacteriën te vertragen. Na het kolven laat je de melk heel even afkoelen. Vervolgens plaats je de melk onderin en achterin de koelkast. Zet het niet in de deur, want daar is de temperatuur niet constant genoeg.

Je kunt moedermelk volgens onderstaande richtlijnen bewaren:

• In de koelkast

  2 tot 3 dagen

• In de vriezer

  tot 6 maanden

• Ontdooide melk

  Tot 24 uur in de koelkast

TIP! Vermeld altijd de tijd en datum op het flesje of het zakje waarin je de moedermelk bewaart, zodat je precies weet hoe lang het nog houdbaar is.

Hoe vaak en hoe lang moet je kolven?

Hoe vaak je moet kolven en hoe lang een kolfsessie duurt, verschilt per vrouw en per situatie. Wat is de reden dat je kolft? Een pasgeboren baby drinkt om de 2 à 3 uur, dus als je elke voeding afkolft, moet je dit ook steeds rond dezelfde tijd doen. Als je slechts een paar voedingen wil vervangen door een kolfsessie, doe je het dus minder vaak.

De duur van een kolfsessie verschilt natuurlijk ook, maar gemiddeld duurt het zo’n 15 minuten om een borst leeg te kolven.

Tips om kolven goed te laten verlopen

Kolven zal niet altijd gelijk goed gaan, het duurt soms even voor je het onder de knie hebt. Deze tips kunnen je helpen om goed te (leren) kolven:

• Rustige en fijne omgeving

  Om het kolven te laten slagen, is het belangrijk dat je je prettig voelt en ontspannen bent. Zoek of creëer daarom een rustige en fijne omgeving.

• Bereid je borsten voor

  Voordat je start met kolven, kun je je borsten masseren en warm maken. Dan verloopt de melkstroom beter.

• Ideale stand kolfapparaat

  Ontdek wat voor jou de fijnste stand is van je kolfapparaat. Experimenteer met de snelheid en kracht van de pomp voor het beste resultaat.

• Passend borstschild

  Zorg dat je kolf goed past. Dat wil zeggen: het borstschild. Een te klein of te groot borstschild kan ervoor zorgen dat er geen of weinig melk uit je borsten komt, of dat het kolven pijn doet. Bij de nieuwe kolven van Philips zit dus al een zacht kussen dat bij iedereen past!

• Drink en eet goed

  Het is belangrijk dat je goed en gezond eet en drinkt als je borstvoeding geeft. Vooral hydrateren is een must!
  
  Nog een grappig weetje: dingen zoals borstvoedingsthee zijn eigenlijk een fabeltje. Er is geen bewijs dat het werkt, er kunnen kruiden in zitten waarvan niet bekend is of het wel goed is voor je baby. Drink gewoon normale thee, wissel de smaken lekker af!

Kolven op het werk

De eerste 9 maanden mag jij je kind borstvoeding geven onder werktijd. Wettelijk gezien mag je hiervoor maximaal 1/4 van je eigen werktijd gebruiken, waar een werkgever dan voor betaalt. 

Is het lastig om je baby mee te nemen naar je werkplek of om naar je kind toe te gaan onder werktijd, maar wil je toch borstvoeding blijven geven? Dan is kolven op je werk een goede optie. Ook daar mag je maximaal 1/4 van je eigen werktijd voor gebruiken.

Lees alles over borstvoeding & kolven op je werk in ons artikel! >>

Bespreekbaar maken

Bespreek op tijd met je werkgever dat je wil gaan kolven, het liefst al tijdens je zwangerschap. Dan heeft je werkgever de tijd om eventueel nog iets te regelen qua voorzieningen. Ook is het prettig als collega’s op tijd weten dat je soms uit een vergadering weg moet, eerder naar huis gaat of later komt. Dan kunnen ze daar alvast rekening mee houden.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Philips.